(verschenen in de oktobereditie van de nieuwsbrief van de Vereniging Universiteiten van Nederland)
Voor de Vaste Tweede Kamercommissie van Justitie en Veiligheid schreef Sonja Meijer, hoogleraar penitentiair recht aan de Radboud Universiteit en universitair hoofddocent straf(proces)recht aan de Vrije Universiteit Amsterdam, een factsheet over georganiseerde criminaliteit vanuit detentie. Formele aanleiding voor het verzoek is een wetsvoorstel dat de Penitentiaire beginselenwet wijzigt.
Met dit wetsvoorstel wil het kabinet meer mogelijkheden scheppen om zware criminelen in penitentiaire inrichtingen (verder) te beknotten in hun vrijheid. Denk aan maatregelen als het maximaliseren van het aantal advocaten tot twee en het visueel vastleggen van overleg tussen gedetineerde en advocaat.
Bij het schrijven van het wetsvoorstel heeft het kabinet goed gekeken naar de wijze waarop in Italië wordt omgesprongen met gedetineerde maffiakopstukken. Op een enkel punt gaat het voorgestelde beleid in Nederland zelfs nog verder. Twee van de vragen aan Sonja Meijer: gaat dit wetsvoorstel de beleidsdoelen realiseren? Wat betekent dit wetsvoorstel voor fundamentele rechten van gedetineerden?
De hoogleraar legt in haar factsheet de vinger op meerdere gevoelige plekken. Zo gooit het kabinet bewoners van Afdelingen Intensief Toezicht en van Extra Beveiligde Inrichtingen op één hoop en gaat zo voorbij aan individuele verschillen en daarmee aan de fundamentele rechten van gedetineerden. Ook veronachtzaamt het kabinet het belang van perspectief: na verloop van tijd moet het regime kunnen worden verlicht en moet overplaatsing naar minder zwaar beveiligde regimes mogelijk blijven, óók voor zware criminelen. Ten slotte heeft het kabinet een aantal beleidswijzigingen die een belangrijke beperking van de rechten van gedetineerden inhouden reeds ingevoerd – buiten de Tweede Kamer om.
|
“Het is de taak van de wetgever om een evenwicht te vinden tussen het belang van de veiligheid van de rechtsstaat en de rechten van individuele gedetineerden.” (factsheet ‘Voortgezet crimineel handelen in detentie’)
|
Op 4 oktober mocht de auteur tijdens een rondetafelgesprek haar analyse delen met de leden van de Kamercommissie. De discussie was tekenend voor de verschillen tussen politiek en wetenschap. Waar de Kamerleden het gesprek overduidelijk voerden met het Marengo-proces en de recente moorden in het voor- en achterhoofd, benaderde de wetenschapper het vraagstuk op een objectieve manier: wetgeving is er niet voor individuele gevallen; scheer niet alle gedetineerden die onder verscherpt toezicht staan over één kam; respecteer de mensenrechten, die óók voor gedetineerden gelden – denk aan uitspraken van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens en van de Hoge Raad – en zie erop toe, Tweede Kamer, dat voor de rechtspositie van gedetineerden ingrijpende maatregelen niet zonder uw bemoeienis worden ingevoerd.
Voor wie het rondetafelgesprek terug wil kijken: Debat Gemist
De factsheet vindt u hier: factsheet Criminaliteit vanuit detentie