Wat zijn de praktische gevolgen van EU-wetsvoorstellen voor lidstaat Nederland? Het ontbreekt de Tweede Kamer vaak aan informatie om deze vraag goed te kunnen beantwoorden. De effectbeoordeling (‘impact assessment’) die de Europese Commissie meezendt met de meeste wetsvoorstellen maakt onvoldoende helder hoe het voorstel zich verhoudt tot nationale problematiek. Op hun beurt komen de nationale impact assessments van het kabinet – onderdeel van de zogenaamde BNC-fiche – dan weer vaak te laat om ze te kunnen gebruiken in het debat. Ziedaar de aanleiding voor de vaste Tweede Kamercommissie voor Europese Zaken om zich te verdiepen in een andere werkwijze om de positie van de Tweede Kamer in het Europese besluitvormingsproces te versterken. Namens de commissie ontfermde Laurens Dassen zich over deze vraag. In zijn eindrapport beschrijft hij manieren om meer grip te krijgen op de uitvoeringsaspecten van EU-wetgeving en de gevolgen hiervan voor Nederland. Een van die manieren is het inzetten van een nieuw instrument, de EU-wetenschapstoets. Inspiratiebron daarvoor was de wetenschapstoets van voorgenomen beleid, succesvol instrument in de gereedschapskist van Parlement & Wetenschap.
Zou Parlement & Wetenschap een dergelijke toets kunnen ontwikkelen waarbij onafhankelijke wetenschappers de potentiële impact van EU-voorstellen op lidstaat Nederland beoordelen? Deze handschoen is opgepakt door een klein team met daarin Valérie Pattyn, eerder betrokken bij de ontwikkeling van de ‘nationale’ wetenschapstoets, en Mendeltje van Keulen, bijgestaan door twee EU-adviseurs van de Dienst Analyse en Onderzoek van de Tweede Kamer en ondergetekende.
Het formulier dat voor deze toets is ontwikkeld is gemodelleerd naar het formulier voor de nationale wetenschapstoets. De toets bestaat uit twee delen: deel 1 geeft heel compact de informatie weer uit de impact assessment van de Europese Commissie, deel 2 bevat informatie uit het BNC-fiche, geordend naar een aantal thema’s en gevolgd door de observaties en aanbevelingen van de wetenschappers.
Het formulier wordt momenteel uitgeprobeerd in de praktijk. Deze week is de laatste hand gelegd aan de allereerste EU-wetenschapstoets, van het voorstel van de Europese Commissie voor het klimaatdoel 2040. De toets wordt binnenkort gepresenteerd aan de leden van de vaste commissie voor Klimaat en Groene Groei in haar nieuwe samenstelling. Voor de toets tekenden Maya Bogers, Heleen de Coninck en Detlef van Vuuren.
Na afloop van de pilotfase evalueren we de EU-wetenschapstoets. Op basis van deze evaluatie besluit de Kamercommissie voor Europese Zaken of de toets aan het instrumentarium wordt toegevoegd.
(verschenen in de novembereditie van Headlines, de nieuwsbrief van Universiteiten van Nederland)