(verschenen in de oktober-editie van Headlines, de nieuwsbrief van de Vereniging Universiteiten van Nederland)
Elk nieuw kabinet wordt geacht zijn plannen op defensiegebied uiteen te zetten in een Defensienota. In 2022 deed de beoordeling door drie wetenschappers van de nota van het vierde kabinet Rutte – in de vorm van een wetenschapstoets – veel stof opwaaien. Zie de compacte casebeschrijving op de website van Parlement & Wetenschap.
Dat smaakte naar meer: toen de Defensienota 2024 van het kabinet Schoof verscheen, vroeg de Vaste commissie voor Defensie van de Tweede Kamer aan Parlement & Wetenschap of de wetenschappers die tekenden voor de eerste wetenschapstoets ook deze nota onder de loep zouden kunnen nemen. Niet in de laatste plaats om te zien of het kabinet wel lering heeft getrokken uit de vorige wetenschapstoets.
Twee van de drie auteurs van destijds, Isabelle Duyvesteyn en Niels van Willigen van de Universiteit Leiden, zegden toe, de derde auteur was inmiddels met emeritaat. Zijn rol werd overgenomen door Wolfgang Wagner van de Vrije Universiteit.
De vraag óf het kabinet geleerd heeft van de eerste wetenschapstoets is inmiddels beantwoord: ‘ja, maar….’. Op bepaalde belangrijke punten is de Defensienota voldragener, maar de kritiek is ook ditmaal niet mals. Belangrijk punt van zorg en aandacht is dat de nota over veel ambities allesbehalve concreet is, het is veeleer een bundeling van losse doelen – “een woordensalade” volgens een van de wetenschappers. Dat maakt het voor de Tweede Kamer knap lastig om het Defensiebeleid te controleren. De Defensienota 2024 bevat welgeteld één meetbaar doel, ‘een gevulde organisatie in 2030 of eerder, die voor minimaal uit 30% vrouwen bestaat’. Maar hoe dat doel moet worden bereikt en hoe realistisch dat is, nu de animo om voor het land ten strijde te trekken meetbaar afneemt en de arbeidsmarkt sowieso al overspannen is – dat wordt dan weer niet gezegd.
Op 16 oktober presenteerden de wetenschappers hun bevindingen aan de Vaste commissie voor Defensie. Terugkijken en/of kennisnemen van de wetenschapstoets kan op deze pagina.