Maandag 19 mei boog de Tweede Kamer zich over het wetsvoorstel Wet collectieve warmte. De wet regelt dat warmtebedrijven in handen van gemeenten komen. Zij regelt ook de bescherming van de consumenten, de prijs van warmte voor huishoudens en andere verbruikers, en de verantwoordelijkheid voor de productie en levering van warmte.
Op verzoek van de Vaste Tweede Kamercommissie voor Klimaat en Groene Groei bogen drie wetenschappers zich over het wetsvoorstel: Floor Alkemade van de Technische Universiteit Eindhoven, Annelies Huygen van de Universiteit Utrecht (emeritus) en TNO, en Jacob Janssen van TNO. Hun wetenschapstoets liet aan duidelijkheid niets te wensen over: de wet in zijn huidige vorm belemmert innovatie, leidt tot bureaucratie, schrikt investeringen af, is onnodig duur en heeft mogelijk onverwachte en ongewenste bijeffecten. De voorgestelde aanpak kan ook burgers afschrikken om actief deel te nemen aan warmtenetinitiatieven.
Ook voor dit vraagstuk geldt dat we veel kunnen leren van de aanpak in andere landen, zoals Denemarken en Duitsland. De regulering is daar eenvoudig en deze landen slagen erin aantrekkelijke warmtenetten te ontwikkelen waarop burgers zich graag aansluiten.
De belangrijkste aanbevelingen van de wetenschappers:
- Schep (financiële en beleids)ruimte voor kleinschalige, lokale initiatieven en zorg dat deze initiatieven zich ook kunnen ontwikkelen.
- Maak het voor nieuwe warmtenetten mogelijk kostengebaseerde tarieven te hanteren.
- Geef bewoners en lokale partijen inspraak bij de ontwikkeling van warmtenetten en een rol bij de sturing.
Feit is dat met het schrijven van dit wetsvoorstel in 2018 is begonnen. De ontwikkeling heeft sindsdien allesbehalve stilgestaan: slimme oplossingen (waarbij warmte, elektriciteit en koeling zijn geïntegreerd) hebben snel terrein gewonnen. Deze oplossingen zijn financieel aantrekkelijker, omdat ze aansluiten bij het lokale karakter van warmte: warmte is moeilijk te transporteren. Systemen die veel warmtetransport en daarmee veel infrastructuur vergen, hebben daardoor een kostennadeel.
Feit is dat er wel iets moet gebeuren, nu de prijzen in Nederland zoveel hoger zijn dan in andere landen, mede door de koppeling aan de gasprijs. Maar het kan dus allemaal aanzienlijk eenvoudiger dan de minister met het voorliggende wetsvoorstel voor ogen heeft.
Op woensdag 14 mei lichtten de auteurs hun bevindingen toe aan de leden van de Vaste Tweede Kamercommissie. Terugkijken van de bijeenkomst kan via deze link. De factsheet vindt u op de website van Parlement &. Wetenschap.
(verschenen in de mei-editie van Headlines, de nieuwsbrief van Universiteiten van Nederland)